Wielu Polaków pracujących poza granicami kraju zastanawia się, czy i kiedy mają obowiązek wykazania zagranicznych dochodów w polskim urzędzie skarbowym. Odpowiedź nie zawsze jest jednoznaczna, ponieważ zależy od miejsca uzyskania dochodu, rodzaju umowy, długości pobytu za granicą oraz statusu rezydencji podatkowej. Kluczowym dokumentem, który w takich sytuacjach służy do rozliczenia, jest PIT-36.

Ten formularz pozwala na prawidłowe rozliczenie zarówno dochodów uzyskanych w Polsce, jak i za granicą, zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa podatkowego oraz międzynarodowymi umowami o unikaniu podwójnego opodatkowania.

Kiedy zagraniczne dochody trzeba wykazać w Polsce?

Podstawowym kryterium, które decyduje o obowiązku rozliczenia zagranicznych dochodów w Polsce, jest status rezydenta podatkowego. Osoba uznawana za polskiego rezydenta ma obowiązek rozliczyć w kraju całość swoich dochodów, niezależnie od tego, gdzie zostały one uzyskane – w Polsce czy poza jej granicami.

Za polskiego rezydenta podatkowego uznaje się osobę, która:

• posiada w Polsce centrum interesów życiowych (rodzina, mieszkanie, działalność gospodarcza, konto bankowe),
• lub przebywa w kraju dłużej niż 183 dni w roku podatkowym.

Jeśli więc pracujesz za granicą, ale Twoje życie rodzinne, majątkowe lub zawodowe pozostaje związane z Polską, urząd skarbowy traktuje Cię jako polskiego rezydenta i oczekuje rozliczenia wszystkich dochodów, również tych z pracy poza krajem.

Kiedy nie trzeba rozliczać zagranicznych dochodów w Polsce?

Jeśli dana osoba utraciła status polskiego rezydenta podatkowego – np. mieszka i pracuje stale za granicą, a w Polsce nie posiada żadnych źródeł dochodu ani więzi osobistych – wówczas rozlicza się wyłącznie w kraju, w którym uzyskuje przychody.

W takiej sytuacji, po spełnieniu odpowiednich warunków, można zastosować zasadę tzw. ograniczonego obowiązku podatkowego, czyli rozliczania jedynie dochodów osiąganych w Polsce (jeśli takie występują).

Dochody zagraniczne a rezydencja podatkowa

Rezydencja podatkowa odgrywa kluczową rolę przy rozliczeniach międzynarodowych. W praktyce może się zdarzyć, że osoba przebywająca w danym roku w dwóch państwach (np. w Polsce i Niemczech) będzie musiała udowodnić, gdzie faktycznie podlega obowiązkowi podatkowemu.

W takich przypadkach stosuje się tzw. certyfikat rezydencji podatkowej – dokument potwierdzający miejsce zamieszkania dla celów podatkowych. Przedstawienie tego certyfikatu urzędowi w Polsce pozwala uniknąć podwójnego opodatkowania.

PIT-36 a praca za granicą

Osoby, które uzyskały dochody za granicą i są rezydentami podatkowymi w Polsce, powinny rozliczyć je za pomocą formularza PIT-36 wraz z załącznikiem PIT/ZG. W tym załączniku wykazuje się przychody osiągnięte w poszczególnych krajach.

Formularz PIT-36 stosuje się w sytuacjach, gdy podatnik:

• samodzielnie oblicza i odprowadza zaliczki na podatek,
• osiągnął dochody z pracy najemnej za granicą,
• prowadzi działalność gospodarczą rozliczaną według skali podatkowej,
• uzyskał przychody z najmu lub dzierżawy za granicą.

Umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania

Polska zawarła z większością państw umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania. Ich celem jest zapobieganie sytuacjom, w których podatnik musiałby zapłacić podatek dwa razy – raz w kraju, w którym zarobił pieniądze, i drugi raz w Polsce.

W zależności od zapisów danej umowy, stosuje się jedną z dwóch metod rozliczenia:

1. Metoda wyłączenia z progresją – dochody uzyskane za granicą są zwolnione z opodatkowania w Polsce, ale wpływają na wysokość stawki podatkowej stosowanej do dochodów krajowych. Ta metoda dotyczy m.in. Niemiec, Francji, Wielkiej Brytanii czy Włoch.
2. Metoda proporcjonalnego odliczenia – dochód z zagranicy jest wliczany do podstawy opodatkowania w Polsce, jednak podatek zapłacony za granicą można odliczyć od podatku należnego w Polsce. Tę metodę stosuje się np. w przypadku pracy w Holandii, Belgii czy Austrii.

Jak prawidłowo wykazać dochody zagraniczne w PIT-36?

Wypełniając formularz PIT-36, należy uwzględnić zarówno dochody krajowe, jak i zagraniczne, jeśli istnieje taki obowiązek. W praktyce oznacza to, że:

• dochody z zagranicy wpisuje się w załączniku PIT/ZG,
• podatek zapłacony w innym kraju można odliczyć zgodnie z metodą określoną w odpowiedniej umowie,
• w przypadku dochodów zwolnionych (metoda wyłączenia z progresją) należy je wskazać tylko informacyjnie, by urząd mógł obliczyć odpowiednią stopę podatkową.

Kiedy złożyć PIT-36 z dochodami zagranicznymi?

Deklarację PIT-36 z dochodami zagranicznymi składa się do końca kwietnia roku następującego po roku podatkowym. Jeśli termin przypada na dzień wolny od pracy, przesuwa się na pierwszy dzień roboczy po tym terminie.

Warto złożyć zeznanie wcześniej – zwłaszcza w przypadku podatników, którzy planują wnioskować o zwrot nadpłaty podatku z zagranicy.

Wspólne rozliczenie z małżonkiem przy dochodach zagranicznych

Podatnicy osiągający zagraniczne dochody mogą również rozliczać się wspólnie z małżonkiem, o ile oboje mają status polskich rezydentów podatkowych i uzyskują przychody opodatkowane według skali podatkowej.

Wspólne rozliczenie może przynieść korzyść podatkową, zwłaszcza gdy jedno z małżonków osiąga znacznie niższe dochody lub nie pracuje.

Dochody zagraniczne a ulgi podatkowe

Składając PIT-36 z zagranicznymi przychodami, podatnik ma prawo korzystać z ulg i odliczeń dostępnych w polskim systemie podatkowym. Należą do nich m.in.:

• ulga na dziecko,
• ulga rehabilitacyjna,
• darowizny na cele pożytku publicznego,
• odliczenie składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne.

Każda z tych ulg może znacząco obniżyć wysokość podatku należnego w Polsce.

Dokumenty potrzebne do rozliczenia dochodów zagranicznych

Aby prawidłowo rozliczyć dochody z pracy za granicą, warto przygotować:

• zaświadczenie o uzyskanym dochodzie i zapłaconym podatku (np. od pracodawcy zagranicznego),
• certyfikat rezydencji podatkowej,
• potwierdzenia wpłat składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne,
• kopię umowy o pracę lub kontraktu.

Dokumenty sporządzone w języku obcym mogą wymagać tłumaczenia przysięgłego, zwłaszcza jeśli urząd skarbowy poprosi o ich przedłożenie.

Korekta zeznania podatkowego

Jeśli po złożeniu deklaracji okaże się, że podatnik nie wykazał części dochodów lub popełnił błąd w rozliczeniu zagranicznych przychodów, możliwe jest złożenie korekty PIT-36. Należy wówczas dołączyć uzasadnienie przyczyn korekty i ewentualnie dopłacić brakujący podatek wraz z odsetkami.

Konsekwencje niewykazania zagranicznych dochodów

Nieujawnienie dochodów uzyskanych za granicą może skutkować poważnymi konsekwencjami podatkowymi. Urząd skarbowy, dysponując wymianą informacji międzynarodowych (CRS, DAC6), ma możliwość pozyskania danych o zagranicznych dochodach podatników.

Brak wykazania przychodów może zostać potraktowany jako zatajanie dochodów, co skutkuje obowiązkiem zapłaty zaległego podatku wraz z odsetkami oraz potencjalnymi sankcjami karnoskarbowymi.

Jak przygotować się do rozliczenia zagranicznych dochodów?

Aby uniknąć błędów i nieporozumień, warto przed rozpoczęciem wypełniania deklaracji:

• sprawdzić, czy kraj, w którym pracowałeś, ma podpisaną z Polską umowę o unikaniu podwójnego opodatkowania,
• ustalić, jaka metoda rozliczenia dotyczy danego kraju,
• przygotować dokumenty potwierdzające wysokość uzyskanych przychodów,
• upewnić się, że posiadasz certyfikat rezydencji podatkowej (jeśli rozliczasz się za granicą).